آیا ویروس پاپیلومای انسانی برای جنین خطرناک است؟
بررسی کامل پزشکی، علمی از معتبرترین منابع بین‌المللی برای شناسایی روش های منتقل شدن ویروس اچ پی وی از مادر به جنین یا نوزاد تازه متولد شده
مقدمه: چرا HPV در بارداری موضوعی حساس و حیاتی است؟
ویروس HPV (Human Papillomavirus) یکی از شایع‌ترین عفونت‌های ویروسی در دنیا است که بیش از 80٪ زنان و مردان در طول عمر خود به آن آلوده می‌شوند. هرچند در بسیاری از موارد بدن به‌صورت طبیعی این ویروس را دفع می‌کند، اما در زنان، این ویروس می‌تواند منجر به سرطان دهانه رحم، زگیل تناسلی و دیگر عوارض شود.
سؤال بسیاری از مادران باردار این است که:
آیا این ویروس می‌تواند به جنین یا نوزاد منتقل شود؟ و اگر بله، چه خطری دارد؟
آشنایی با ویروس HPV و انواع آن
HPV بیش از ۲۰۰ نوع دارد که حدود ۴۰ نوع از آن می‌توانند ناحیه تناسلی، دهان و گلو را آلوده کنند. انواع HPV به دو دسته تقسیم می‌شوند:
- انواع پرخطر (High-Risk): عامل سرطان دهانه رحم، مقعد، واژن، آلت تناسلی، حلق و گلو. شایع‌ترین انواع: 16، 18، 31، 33، 45
- انواع کم‌خطر (Low-Risk): عامل زگیل‌های تناسلی (انواع 6 و 11)
ویروس از طریق تماس پوست با پوست، عمدتاً در حین رابطه جنسی منتقل می‌شود.
آیا HPV می‌تواند به جنین منتقل شود؟
بله، اما بسیار نادر است. انتقال HPV از مادر به نوزاد ممکن است از طریق سه مسیر رخ دهد:
-
انتقال داخل رحمی (Intrauterine)
در این حالت، ویروس از طریق خون مادر، مایع آمنیوتیک یا بافت جفت به جنین می‌رسد. مطالعاتی مانند تحقیق Castellsagué در سال ۲۰۰۹ نشان داده‌اند که DNA ویروس HPV در بند ناف و مایع آمنیوتیک برخی نوزادان یافت شده است.
- 🔍 نکته علمی: برخی ویروس‌ها می‌توانند از سد جفت عبور کنند. HPV در موارد نادری از این قابلیت برخوردار است، مخصوصاً اگر مادر دارای بار ویروسی بالا یا نقص ایمنی باشد (مثل HIV مثبت‌ها).
-
انتقال هنگام زایمان طبیعی (Peripartum)
این رایج‌ترین مسیر انتقال است. نوزادی که از کانال زایمان عبور می‌کند، ممکن است با زگیل‌های تناسلی یا نواحی آلوده تماس پیدا کند و ویروس را دریافت کند.
- 📊 آمار: حدود 5 تا 10 درصد نوزادان مادران HPV مثبت در اولین هفته تولد آزمایش HPV مثبت دارند.
- 📌 مطالعه Smith و همکارانش (2006): شواهدی از انتقال مستقیم در حین زایمان یافتند.
-
انتقال پس از زایمان (Postnatal)
در مواردی نیز ممکن است نوزاد با وسایل آلوده، تماس پوستی یا ترشحات دهان مادر در معرض ویروس قرار گیرد. اما تاکنون هیچ شواهد علمی معتبری مبنی بر انتقال از طریق شیر مادر یافت نشده است.
عوارض احتمالی HPV در نوزادان
اگرچه بیشتر نوزادانی که HPV دریافت می‌کنند، هیچ علامتی نشان نمی‌دهند و ویروس به‌صورت خودبه‌خود پاک می‌شود، اما در برخی موارد نادر، می‌تواند منجر به مشکلاتی شود:
-
پاپیلوماتوز تنفسی راجعه (RRP)
بیماری نادری که زگیل‌هایی در ناحیه حنجره، نای و نایژه ایجاد می‌کند و ممکن است باعث اختلال تنفس و نیاز به جراحی مکرر شود.
- عامل: عمدتاً HPV نوع 6 و 11
- شیوع: 1 مورد در هر 100،000 زایمان طبیعی
- درمان: لیزر، جراحی، داروهای ضدویروسی
-
زگیل تناسلی در نوزاد
در نواحی تناسلی یا اطراف مقعد نوزادانی که در معرض ویروس قرار گرفته‌اند، ممکن است زگیل‌های پوستی ایجاد شود. این مورد معمولاً طی ماه‌های اول پس از تولد ظاهر می‌شود.
عوامل افزایش‌دهنده ریسک انتقال HPV به نوزاد
| عامل | توضیح |
| زایمان طبیعی با زگیل فعال | احتمال تماس مستقیم بالا می‌رود |
| بار ویروسی بالا | افزایش احتمال انتقال |
| انواع پرخطر HPV | خطر سرطان یا مشکلات دیگر در آینده |
| ضعف سیستم ایمنی مادر | افزایش احتمال انتقال از طریق خون یا جفت |
| نداشتن درمان در بارداری | عدم کنترل بار ویروسی |
تشخیص HPV در بارداری
- پاپ اسمیر و HPV DNA تست: بهترین ابزار برای شناسایی عفونت فعال.
- کولپوسکوپی: معاینه تصویری دهانه رحم در صورت غیرطبیعی بودن پاپ اسمیر.
- PCR HPV در مایع آمنیوتیک یا بند ناف: در مطالعات تحقیقاتی.
راهکارهای پیشگیری از انتقال HPV به نوزاد
🔹 غربالگری قبل از بارداری
زنانی که قصد بارداری دارند، بهتر است قبل از بارداری تست HPV و پاپ اسمیر انجام دهند.
🔹 درمان زگیل‌ها در طول بارداری
با مشورت پزشک و در سه‌ماهه دوم یا سوم، می‌توان زگیل‌ها را با کرایوتراپی، لیزر، TCA یا دیگر روش‌های ایمن کاهش داد.
🔹 در نظر گرفتن زایمان سزارین
در موارد خاص مانند زگیل‌های بزرگ یا داخل کانال واژینال، پزشک ممکن است سزارین را به‌عنوان گزینه‌ای امن‌تر پیشنهاد دهد.
آیا واکسن HPV برای پیشگیری از انتقال مؤثر است؟
- واکسن‌های Gardasil 9 و Cervarix برای پیشگیری از عفونت HPV طراحی شده‌اند.
- این واکسن‌ها پیش از شروع روابط جنسی و قبل از بارداری بیشترین تأثیر را دارند.
- در دوران بارداری ممنوع هستند ولی در دوران شیردهی بی‌خطر شناخته می‌شوند.
نظرات سازمان‌های بین‌المللی
چیزی که می توان از مراجع بهداشت در دنیا برداشت کرد این است که این نوع انتقال بسیار نادر است اما این به آن معنی نیست که نسبت به روش های پیشگیری بی تفاوت باشیم
این در مورد بیماری های دیگر نیز صدق می کند مانند انتقال ایدز از مادر به جنین
سازمان جهانی بهداشت (WHO)
- توصیه به واکسیناسیون عمومی دختران 9 تا 14 سال
- آموزش جنسی و غربالگری منظم برای زنان جوان
مرکز کنترل بیماری آمریکا (CDC)
- تأیید کرده که انتقال مادر به نوزاد نادر است اما ممکن است رخ دهد
- توصیه به درمان‌های محافظتی و زایمان ایمن در صورت ابتلا
منابع علمی معتبر
- Centers for Disease Control and Prevention – HPV
- World Health Organization – HPV and Cervical Cancer
- Smith EM et al., Journal of Infectious Diseases, 2006
- Castellsagué X et al., American Journal of Obstetrics and Gynecology, 2009
- ACOG (American College of Obstetricians and Gynecologists) Guidelines
