علائم سوزاک در زنان؛ نشانه‌ها، نشانه‌های پنهان و توصیف دقیق هر علامت
مقدمه
سوزاک (Gonorrhea) یکی از عفونت‌های باکتریایی شایع و پرخطر در دسته بیماری‌های آمیزشی است که به‌ویژه در زنان می‌تواند ماهیت پنهان و فریبنده‌ای داشته باشد. عفونتی که گاه بی‌سروصدا گسترش می‌یابد و تا زمانی که به اندام‌های حیاتی مانند رحم، لوله‌های فالوپ یا حتی جریان خون نفوذ نکند، هیچ نشانه‌ای از خود بروز نمی‌دهد.
در این مقاله قصد داریم با نگاهی دقیق، علمی، اما قابل‌فهم برای عموم، علائم سوزاک در زنان را از مرحله ابتدایی تا پیشرفته بررسی کنیم. همچنین به نشانه‌های کمتر شناخته‌شده، عوارض احتمالی، تفاوت آن با سایر بیماری‌ها و نقش زمان در شناسایی به‌موقع اشاره خواهیم کرد.
سوزاک چیست؟ (هم‌معنی: گنوره، عفونت آمیزشی گنوره‌آ، بیماری Neisseria gonorrhoeae)
سوزاک، یا به زبان علمی‌تر گنوره‌آ، نوعی عفونت مقاربتی است که توسط باکتری نایسریا گنوره‌آ (Neisseria gonorrhoeae) ایجاد می‌شود. این باکتری از طریق تماس مستقیم با غشای مخاطی در حین فعالیت جنسی منتقل می‌شود؛ یعنی در نواحی‌ای چون واژن، دهانه رحم، گلو، مقعد و حتی چشم‌ها می‌تواند ساکن شود.
ویژگی اصلی این بیماری در زنان این است که حدود ۵۰ تا ۸۰ درصد زنان مبتلا، هیچ علامت آشکاری ندارند یا علائم آن‌چنان خفیف‌اند که نادیده گرفته می‌شوند. این مسأله نه‌تنها شناسایی بیماری را دشوار می‌کند، بلکه زمینه را برای گسترش آن در بدن و انتقال آن به دیگران فراهم می‌سازد.
علائم اولیه سوزاک در زنان
ظاهری‌ترین نشانه‌ها تا حالات پنهان
-
ترشحات غیرعادی واژینال
در شرایط طبیعی، ترشح واژن شفاف یا سفید، بدون بو و در حدی مشخص است که در سیکل قاعدگی تغییر می‌کند. اما در صورت ابتلا به سوزاک:
- ترشحات رنگی (زرد، سبز، گاهی خاکستری) می‌شوند.
- بوی این ترشحات ممکن است تیز، زننده یا شبیه بوی ماهی فاسد باشد.
- حجم ترشح افزایش یافته و ممکن است به‌طور مداوم یا متناوب دیده شود.
- اغلب با خارش ناحیه تناسلی یا سوزش پوست ناحیه ولو همراه است.
این علامت، یکی از اولین و رایج‌ترین نشانه‌های هشداردهنده است.
-
سوزش و درد هنگام ادرار کردن (علائم شبه‌عفونت ادراری)
یکی دیگر از علائم اولیه که می‌تواند فرد را گمراه کند، دیزوری یا سوزش ادرار است. معمولاً فرد احساس می‌کند:
- ادرار “می‌سوزاند“ یا هنگام عبور از مجرای ادراری باعث درد می‌شود.
- احساس می‌کند باید مدام ادرار کند ولی مقدار بسیار کمی خارج می‌شود.
- گاهی درد تا مثانه یا لگن منتشر می‌شود و ممکن است با تب خفیف همراه باشد.
این علامت ممکن است با عفونت مجاری ادراری (UTI) اشتباه گرفته شود. اما در سوزاک، غالباً همراه با ترشحات واژینال یا دیگر نشانه‌هاست.
-
درد هنگام رابطه جنسی (Dyspareunia)
احساس درد یا ناراحتی هنگام مقاربت جنسی یکی از نشانه‌های التهابی است که باید جدی گرفته شود. در سوزاک:
- دهانه رحم ملتهب شده و تماس فیزیکی با آن دردناک می‌شود.
- فرد ممکن است بعد از نزدیکی احساس سوزش یا حتی خونریزی خفیف داشته باشد.
- گاهی درد به صورت عمقی است؛ یعنی در عمق لگن یا زیر شکم احساس فشار و درد می‌شود.
این علامت به‌ویژه در مراحل پیشرفته‌تر عفونت دیده می‌شود و می‌تواند نشانه گسترش عفونت به رحم و لوله‌های فالوپ باشد.
-
خونریزی بین دوره‌ها یا پس از نزدیکی
هرگونه خونریزی غیرمنتظره، چه بین دوره‌های قاعدگی و چه پس از رابطه جنسی، زنگ خطری مهم است. در زنان مبتلا به سوزاک:
- ممکن است خونریزی خفیف و لکه‌بینی مشاهده شود.
- خونریزی گاهی با ترشحات سبز یا زرد همراه است.
- اگر عفونت مزمن شده باشد، خونریزی می‌تواند شدیدتر و همراه با دردهای لگنی باشد.
این حالت نتیجه آسیب به بافت دهانه رحم یا واژن در اثر فعالیت باکتری است.
-
درد در پایین شکم یا لگن (Pelvic pain)
یکی از نگران‌کننده‌ترین نشانه‌ها که نشانه گسترش عفونت است:
- درد معمولاً مزمن، مداوم یا به‌صورت ضربان‌دار است.
- شدت درد ممکن است در زمان تخمک‌گذاری، قاعدگی یا رابطه جنسی تشدید شود.
- در موارد پیشرفته، نشانه‌ای از بیماری التهابی لگن (PID) است که یک عارضه خطرناک سوزاک محسوب می‌شود.
علائم غیرمعمول یا کمتر شناخته‌شده سوزاک در زنان
-
عفونت ناحیه مقعد
در زنانی که رابطه مقعدی داشته‌اند، ممکن است سوزاک در این ناحیه علائمی ایجاد کند مانند:
- خارش شدید در مقعد
- ترشح چرکی یا زرد از ناحیه مقعد
- درد هنگام اجابت مزاج
- گاهی خون در مدفوع
این نوع سوزاک اغلب بدون علامت است ولی می‌تواند مزمن و مقاوم به درمان باشد.
-
گلودرد سوزاکی
در نتیجه تماس جنسی دهانی، سوزاک می‌تواند به گلو منتقل شود. اگرچه معمولاً بی‌علامت است، ولی گاهی می‌تواند باعث:
- گلودرد مداوم، شبیه به سرماخوردگی
- التهاب و قرمزی حلق
- بزرگ شدن غدد لنفاوی گردن
- بوی بد دهان یا زخم‌های سطحی در حلق
شود.
-
سوزاک چشمی
اگر با ترشحات آلوده تماس چشمی برقرار شود (مثلاً با دست آلوده)، ممکن است چشم‌ها هم آلوده شوند:
- چشم‌ها قرمز و متورم می‌شوند
- ترشح چسبناک یا چرکی ایجاد می‌شود
- سوزش و حساسیت به نور (فوتوفوبیا) بروز می‌کند
عوارض سوزاک در صورت عدم درمان
-
بیماری التهابی لگن (PID)
PID یکی از جدی‌ترین پیامدهای درمان‌نشده سوزاک است. با گسترش عفونت از دهانه رحم به رحم، لوله‌های فالوپ و تخمدان‌ها، ممکن است:
- درد شدید شکم
- تب بالا
- ترشحات بدبو
- ناباروری دائمی
- حاملگی خارج از رحم
رخ دهد.
-
ناباروری
در اثر آسیب به لوله‌های فالوپ، تخمک قادر به رسیدن به رحم نیست. در نتیجه، زن ممکن است:
- برای مدت طولانی باردار نشود
- دچار ناباروری غیرقابل‌درمان شود
- عفونت منتشره سوزاکی (DGI)
باکتری سوزاک می‌تواند از محل اولیه عفونت به خون وارد شده و به سراسر بدن برسد. این وضعیت نادر اما بسیار خطرناک است:
- تب بالا
- درد مفاصل
- بثورات پوستی قرمز یا بنفش
- التهاب تاندون‌ها
تشخیص سوزاک در زنان
تشخیص قطعی تنها با آزمایش امکان‌پذیر است. پزشک ممکن است از روش‌های زیر استفاده کند:
- آزمایش ادرار
- آزمایش ترشحات واژن یا دهانه رحم
- کشت میکروبی
- PCR و تست‌های مولکولی حساس
درمان سوزاک
درمان سوزاک معمولاً شامل تجویز ترکیبی از آنتی‌بیوتیک‌هاست.سوزاک و درمان خانگی آن طبق توصیه CDC در سال 2023:
- تزریق سفتریاکسون (Ceftriaxone) عضلانی
- همراه با قرص آزیترومایسین یا دوکسی‌سایکلین
تکمیل دوره درمان، پرهیز از رابطه جنسی تا بهبودی کامل و بررسی و درمان شریک جنسی از الزامات است.
پیشگیری
- استفاده دائمی از کاندوم
- آزمایش منظم STI
- پرهیز از شرکای جنسی متعدد
- گفتگو و صداقت با شریک جنسی
جمع‌بندی
سوزاک در زنان ممکن است مخفی، بی‌علامت یا گمراه‌کننده باشد. از این رو، شناخت دقیق علائم و تفاوت آن با دیگر عفونت‌ها اهمیت زیادی دارد. درمان به‌موقع نه‌تنها فرد را از عوارض نجات می‌دهد، بلکه از شیوع بیماری در جامعه جلوگیری می‌کند.
