بهترین روش پیشگیری از سرطان دهانه رحم

سرطان دهانه رحم چهارمین سرطان شایع در میان زنان در جهان است. به گزارش دفتر مدیریت بیماری‌های غیر واگیر وزارت بهداشت، سالانه ۱۲۰۰ تا ۱۴۰۰ مورد جدید ابتلا به سرطان دهانه رحم در ایران ثبت می‌شود. بنابراین پیشگیری از سرطان دهانه رحم یکی از مسائل مهم بهداشتی این روزهاست .

ایران ۳۳.۵ میلیون نفر جمعیت زنان بالای ۱۵ سال دارد که در معرض خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم هستند. بنا بر تحقیقات انجام شده، هر ساله ۱۰۵۶ زن به این بیماری مبتلا می‌شوند که ۶۴۴ نفر از آن‌ها بر اثر این بیماری جان خود را از دست می‌دهند. سرطان دهانه رحم، چهاردهمین سرطان شایع در بین زنان ایرانی و دهمین سرطان شایع در بین زنان ۱۵ تا ۴۴ سال است.

این‌طور تخمین زده شده است که حدود ۲.۸ درصد زنان در جمعیت عمومی در یک زمان معین دارای عفونت HPV 16/18 دهانه رحم هستند و ۵۸.۶ درصد از سرطان‌های دهانه رحم به HPV  نوع 16 یا ۱۸ نسبت داده شده‌اند.

با این حال، برنامه تشخیص زودهنگام و غربالگری سرطان دهانه رحم در سه سطح برای زنان ایرانی در نظر گرفته شده است که زنان می‌توانند از آن‌ها استفاده کنند.

سرطان دهانه رحم در صورت تشخیص زودهنگام قابل درمان است و شناخت علائم، مراجعه به پزشک و انجام توصیه‌های پزشکی برای رفع هر گونه نگرانی یک گام حیاتی به حساب می‌آید. البته اگر سرطان به مراحل پیشرفته‌تر برسد هم به شرط تشخیص به موقع، با جراحی، رادیوتراپی یا شیمی درمانی قابل درمان است. سرطان‌هایی که دیر تشخیص داده می‌شوند نیز با درمان مناسب و مراقبت‌های تسکینی کنترل می‌شود.

غربالگری سالانه از مهمترین گام‌ها برای شناخت زودهنگام سرطان دهانه رحم است اما به گزارش سازمان بهداشت جهانی در سال 2021 از هر ۱۰ زن ۳۰ تا ۵۰ ساله ایرانی، تنها ۴ زن تست غربالگری انجام داده است. این آمار در مقایسه با میزان ابتلا بسیار کم است. در حالی که در کشور ما غربالگری سزطان دهانه که در واقع با اسم رایج پاپ اسمیر شناخته می شود به طور گسترده هم در بخش خصوصی و هم در بخش دولتی انجام می شود .

بنابر اعلام مرکز اطلاعات ویروس HPV در سال 2023 ایران ۳۳.۵ میلیون نفر جمعیت زنان بالای ۱۵ سال دارد که در معرض خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم  هستند. بنا بر تحقیقات این مؤسسه پژوهش بین‌المللی، هر ساله ۱۰۵۶ زن به این بیماری مبتلا می‌شوند که ۶۴۴ نفر از آن‌ها بر اثر این بیماری جان خود را از دست می‌دهند. سرطان دهانه رحم، چهاردهمین سرطان شایع در بین زنان ایرانی و دهمین سرطان شایع در بین زنان ۱۵ تا ۴۴ سال است.

علائم سرطان دهانه رحم چیست؟

بر اساس اعلام مرکز تحقیقات بهداشت باروری ولیعصر (عج) سرطان دهانه رحم ممکن است در ابتدا هیچ علامتی ایجاد نکند. در واقع یکی از عللی که این سرطان را خطرناک می دانند و نیاز به غربالگری در خانم ها می باشد این است که سرطان دهانه رحم تا وقتی که وارد مراحل پیشرفته بیماری نشود هیچ علامتی ایجاد نمی کند

اما مهم ترین علامت بروز این بیماری خون ریزی واژینال می باشد . این  خونریزی ممکن است در شرایط مختلفی از جمله در فاصله بین سیکل‌های قاعدگی (یعنی خونریزی زمانی اتفاق می‌افتد که شما پریود نیستید)، بعد از رابطه جنسی، یا بعد از یائسگی ایجاد شود. اما در بیشتر موارد به صورت خون ریزی بعد از نزدیکی بروز می کند

بیماران مبتلا به بیماری پیشرفته سرطان دهان رحم هستند ممکن است ترشح بدبوی واژینال و کاهش وزن داشته باشند .

توجه داشته باشید که بعضی از این علائم بسیار رایج هستند و می‌توانند در شرایط مختلف و بیماری های متفاوت دیگری رخ دهند. از این رو، داشتن هر یک از آن‌ها لزوما به معنای ابتلا به سرطان دهانه رحم نیست. ولی از آنجایی که همیشه و به طور ویژه درباره این سرطان خاص، پیشگیری بهتر از درمان است و تشخیص زودهنگام آن ارتباط مستقیمی با افزایش احتمال موفقیت درمان دارد، مراجعه به پزشک الزامی است.

عوامل خطر سرطان دهانه رحم

یکی از اصلی ترین دلایل شناخته شده بروز سرطان رحم در خانم ها ، ویروس HPV  پرخطر می باشد که اکثرا از تایپ 16 و 18 می باشد . علاوه بر این مورد شرایط دیگری زمینه برای بروز سرطان دهانه رحم فراهم می کند که به شرح زیر می باشد:

• سیستم ایمنی بدن ضعیف و سرکوب مزمن ایمنی مثل استفاده مداوم از کورتون ها
• سن پایین در زمان اولین نزدیکی جنسی (سن زیر 16 سال مد نظر می باشد )
• مولتی پارتنر یا به عبارت دیگر داشتن شرکای جنسی متفاوت
• پایین بودن سطح اجتماعی و اقتصادی فرد
• تعداد بالای زایمان‌ها در یک خانم
• نژاد
• سیگار کشیدن و استعمال دخانیات
• داشتن سن زیر 47سال
• بیماری ایدز با واسطه سرکوب سیستم ایمنی منجر به بروز سرطان دهانه رحم می شود .
• مصرف داروهای ضد بارداری هورمونی اگرچه ارتباط بین سرطان دهانه رحم با مصرف کنتراسپتیو ها مورد اختلاف نظر می باشد
• ویروس HPV  عامل سببی در بروز سرطان سرویکس می باشد و ویروس های هرپس (تبخال تناسلی ) و کلامیدیا تراکوماتیس به عنوان عوامل همراه یا کو فاکتور عمل می کند . برای آگاهی بیشتر می توانید مقاله علائم بیماری مقاربتی را بخوانید .

نقش وراثت در این سرطان چیست؟

بر خلاف  سرطان پستان ، تخمدان و کولون  که وراثت نقش مهمی در بروز آن دارد ، وراثت در سرطان دهانه رحم چندان نقشی ندارد و به همین دلیل با انجام چکاپ‌های منظم و داشتن سبک زندگی سالم می‌توان از آن پیشگیری کرد.

پیشگیری از سرطان دهانه رحم

از جمله راه‌های پیشگیری از سرطان دهانه رحم، تشخیص زودهنگام آن است و از ان جایی که اصلی ترین علت بروز این سرطان انواع پرخطر HPV می باشد بنابراین  تزریق واکسن HPV در سنین پائین و غربالگری مداوم دهانه رحم می تواند باعث پیشگیری از بروز سرطان دهانه رحم گردد.

پاپ اسمیر چیست

همانطور که گفته شد یکی از روش های اصلی پیشگیری از سرطان دهانه رحم انجام تست غربالگری پاپ اسمیر می باشد . همه خانم هایی که رابطه جنسی خود را آغاز کرده اند صرف نظر از اینکه دقیقا چه زمانی فعالیت جنسی خود را شروع کرده اند باید از سن 21 سالگی غربالگری را آغاز کنند .

در سنین 21 تا 29 سال انجام غربالگری پاپ اسمیر به تنهایی هر 3 سال یک بار کفایت می کند . در زنان 25 تا 29 سال نیز می توان تست HPV TYPE به تنهایی انجام داد اما انجام پاپ اسمیر اولویت دارد و بهتر می باشد .

در زنان 30 تا 65 سال با سه راه مختلف می توانند غربالگری سرطان دهانه رحم را انجام دهند . در راه اول این زنان می توانند تست پاپ اسمیر و HVP type  را به طور همزمان هر 5 سال یکبار انجام دهند که اصطلاحا به آن “کو تست” گفته می شود . در راه دوم می توانند پاپ اسمیر را به تنهایی هر 3 سال یکبار انجام دهند .راه سوم بدین صورت است که آزمایش HPV type  را به تنهایی هر 5 سال یکبار انجام دهد.

اگرچه این گاید لاین فقط برای زنانی می باشد که از نظر سلامتی مشکلی نداشته باشند . زنانی که سابقه سرطان دهانه رحم دارند ، زنان مبتلا به ایدز ، زنان دارای سیستم ایمنی ضعیف و خانم هایی که در دوران جنین در مواجهه به دی اتیل استیل بسترول قرار گرفتند باید به طور مکرر غربالگری شوند .

این آزمایش توسط ماما ها و متخصصین زنان با با خرید براش پاپ اسمیر انجام می شود

واکسن گارداسیل چیست

اصلی ترین روش پیشگیری از سرطان دهانه رحم تزریق واکسن گارداسیل است . این واکسن در دو دسته 4 ظرفیتی و 9 ظرفیتی تولید می شود و از موارد پر خطر HPV که منجر به بروز سرطان می شود جلوگیری می کند .

نحوه تزریق واکسن گارداسیل

1-در سنین 9 تا 14 سال دو دوز واکسن توصیه شده که دوز دوم با فاصله 6 تا 12 ماه از دوز اول باید تزریق گردد.
2-برای سنین 15 تا 26 سال 3 دوز واکسن توصیه شده است که دوز دوم با فاصله 1 تا 2 ماه از دوز اول و دوز سوم با فاصله 6 ماه از دوز اول می بایست تزریق گردد.
3-برای سنین 27 تا 45 سال که بعد از مشورت با پزشک خود تصمیم به تزریق واکسن می گیرند باید از جدول تزریق سه دوز تبعیت کرد.

برای آگاهی بیشتر مقاله راه های جلوگیری از زیاد شدن زگیل تناسلی را مطالعه کنید .

سرطان دهانه رحم، تنها بیماری غیر واگیر است که با مراقبت و رعایت سبک زندگی می‌توان از آن پیشگیری و از ابتلای خود و دیگران جلوگیری کرد. فقط کافی است با آگاهی بیشتر از آن، شناخت علائم و انجام معاینات و چکاپ‌های منظم از خود در مقابل آن مراقبت کنیم.

رفرنس :

https://www.acog.org/womens-health/faqs/cervical-cancer-screening