قرص پیشگیری از ایدز یا PrEP (Pre-Exposure Prophylaxis) یکی از روش‌های نوین برای جلوگیری از ابتلا به ویروس HIV است. این دارو به افرادی که در معرض خطر بالای ابتلا به ویروس HIV قرار دارند، توصیه می‌شود.
با این حال، مانند هر داروی دیگری، مصرف PrEP می‌تواند عوارض جانبی داشته باشد.
در این مقاله، عوارض احتمالی قرص پیشگیری از ایدز را بررسی خواهیم کرد و به شما کمک می‌کنیم تا تصمیمات آگاهانه‌تری در مورد استفاده از این دارو بگیرید.
اگر در رابطه با شخصی بودید که احتمال ابتلا به بیماری می دهد می توانید از کیت HIV استفاده کنید تا متوجه شوید مبتلاست یا نه
PrEP چیست؟
PrEP یک درمان پیشگیرانه است که برای جلوگیری از ابتلا به HIV در افرادی که خطر بالای ابتلا به این ویروس را دارند، تجویز می‌شود. این دارو به صورت قرص و به طور معمول شامل دو داروی تنوفوویر دیسپرواکسیل فومارات (tenofovir disoproxil fumarate) و امترسیتابین (emtricitabine) است که در ترکیب با هم تاثیر قوی‌تری برای جلوگیری از HIV دارند.
این دارو در صورت مصرف منظم می‌تواند خطر ابتلا به HIV را تا ۹۹٪ کاهش دهد، اما باید تحت نظر پزشک مصرف شود.
مزایای استفاده از قرص پیشگیری از ایدز
با وجود عوارض جانبی احتمالی، مزایای استفاده از دارو PrEP بسیار چشمگیر است:
- کاهش خطر ابتلا به HIV تا ۹۰ درصد در صورت مصرف منظم.
- محافظت در برابر انتقال HIV از طریق روابط جنسی یا استفاده از سرنگ مشترک.
- افزایش احساس امنیت و کاهش اضطراب مرتبط با ابتلا به HIV.
عوارض شایع قرص پیشگیری از ایدز
مشکلات گوارشی
یکی از عوارض شایع مصرف PrEP مشکلات گوارشی مانند تهوع، اسهال و دردهای معده است.
این عوارض معمولاً در روزهای اول استفاده از دارو دیده می‌شود و ممکن است با گذشت زمان کاهش یابد. تحقیقات نشان داده است که حدود ۱۰٪ از افراد مصرف‌کننده PrEP با مشکلات گوارشی روبه‌رو می‌شوند، ولی این عوارض معمولاً موقتی و قابل تحمل هستند.
تغییرات در عملکرد کلیه‌ها
یک نگرانی دیگر از عوارض مصرف PrEP، تغییرات در عملکرد کلیه‌ها است. برخی از مطالعات نشان داده‌اند که مصرف طولانی مدت این دارو ممکن است باعث افزایش سطح کراتینین خون شود که نشان‌دهنده کاهش عملکرد کلیه‌ها است.
با این حال، این عوارض معمولاً قابل برگشت هستند و در بسیاری از موارد تحت نظر پزشک، تغییرات در عملکرد کلیه‌ها قابل پیشگیری است.
کاهش تراکم استخوان
تحقیقات نشان داده‌اند که مصرف PrEP می‌تواند به کاهش تراکم استخوان‌ها منجر شود. این تغییرات معمولاً در افرادی که مصرف طولانی‌مدت دارند، مشاهده می‌شود.
با این حال، خطر شکستگی استخوان‌ها به میزان قابل توجهی افزایش نمی‌یابد و بیشتر این تغییرات برگشت‌پذیرند.
سردرد
برخی افراد ممکن است در ابتدای مصرف PrEP سردرد را تجربه کنند. این عارضه معمولاً موقتی است.
عوارض نادر و خطرات بلندمدت قرص ایدز
اثرات جانبی قلبی
گرچه عوارض قلبی مرتبط با PrEP نادر است، برخی مطالعات نشان داده‌اند که استفاده طولانی‌مدت از این دارو می‌تواند بر سلامت قلب تاثیر بگذارد.
در برخی از موارد، مصرف‌کنندگان ممکن است افزایش فشار خون یا مشکلات قلبی دیگر را تجربه کنند، اما این عوارض به طور عمومی کمتر گزارش شده‌اند.
عوارض کبدی
یکی دیگر از نگرانی‌های پزشکی در مورد مصرف PrEP، تاثیر آن بر کبد است. برخی از افراد ممکن است با افزایش آنزیم‌های کبدی مواجه شوند که می‌تواند نشان‌دهنده آسیب به کبد باشد.
با این حال، این عارضه به طور کلی نادر بوده و در صورت تشخیص زودهنگام و قطع دارو، قابل درمان است.
عوارض جانبی قرص‌های برند مختلف PrEP
در حال حاضر، چندین برند مختلف از قرص‌های PrEP در بازار موجود است. هر کدام از این برندها ترکیبات مشابهی دارند اما ممکن است عوارض جانبی متفاوتی بسته به فرمولاسیون یا فرایند تولید آن‌ها تجربه شود.
در این بخش، به بررسی عوارض جانبی برخی از برندهای رایج داروهای PrEP می‌پردازیم.
Truvada® (تنوفوویر دیسپرواکسیل فومارات و امترسیتابین)
Truvada® یکی از برندهای معروف داروهای PrEP است که ترکیبی از دو داروی فعال تنوفوویر دیسپرواکسیل فومارات (tenofovir disoproxil fumarate) و امترسیتابین (emtricitabine) دارد.
این دارو در بسیاری از کشورها برای پیشگیری از HIV استفاده می‌شود و یکی از داروهای استاندارد در درمان PrEP است.
عوارض جانبی Truvada®:
- مشکلات گوارشی: افراد مصرف‌کننده Truvada® ممکن است با مشکلاتی مانند تهوع، استفراغ، اسهال و درد معده مواجه شوند. این مشکلات معمولاً در هفته‌های اول مصرف دارو مشاهده می‌شوند و به مرور کاهش می‌یابند.
- کاهش عملکرد کلیه‌ها: این دارو ممکن است موجب افزایش سطح کراتینین خون شود، که نشان‌دهنده کاهش عملکرد کلیه‌ها است. لذا، آزمایشات دوره‌ای برای بررسی عملکرد کلیه‌ها ضروری است.
- کاهش تراکم استخوان: مصرف طولانی‌مدت Truvada® ممکن است منجر به کاهش تراکم استخوان‌ها شود که می‌تواند خطر شکستگی را افزایش دهد.
- عوارض کبدی: برخی افراد ممکن است افزایش آنزیم‌های کبدی را تجربه کنند. این عارضه معمولاً نادر است و تحت نظارت پزشک قابل پیگیری است.
Descovy® (تنوفوویر آلفا فومارات و امترسیتابین)
Descovy® برند دیگری است که برای پیشگیری از HIV در برخی کشورها تجویز می‌شود. این دارو مشابه Truvada® است، اما تفاوت عمده آن در ترکیب تنوفوویر آلفا فومارات (tenofovir alafenamide) به جای تنوفوویر دیسپرواکسیل فومارات است. به طور کلی، Descovy® نسبت به Truvada® کمتر باعث آسیب به کلیه‌ها و استخوان‌ها می‌شود.
عوارض جانبی Descovy®:
- مشکلات گوارشی: این دارو نیز ممکن است موجب تهوع، اسهال، درد معده و مشکلات گوارشی مشابه Truvada® شود، اما این عوارض به طور کلی خفیف‌تر گزارش شده‌اند.
- کاهش عملکرد کلیه‌ها: با وجود اینکه خطر آسیب کلیوی در Descovy® کمتر از Truvada® است، مصرف‌کنندگان این دارو نیز باید تحت نظر پزشک باشند و از آزمایش‌های دوره‌ای عملکرد کلیه‌ها استفاده کنند.
- کاهش تراکم استخوان: مصرف طولانی‌مدت Descovy® نیز ممکن است به کاهش تراکم استخوان‌ها منجر شود، هرچند این اثرات نسبت به Truvada® کمتر قابل توجه است.
- عوارض کبدی: برخلاف Truvada®، عوارض کبدی در Descovy® نسبتاً نادر است و به طور کلی اثرات جانبی آن در این زمینه کمتر گزارش شده است.
PrEP-Generic (نسخه‌های جنریک PrEP)
داروهای جنریک PrEP که معمولاً به نام‌های مختلف تجاری عرضه می‌شوند، نسخه‌های ارزان‌تری از داروهای اصلی مانند Truvada® و Descovy® هستند. این داروها همان ترکیبات فعال را دارند، اما ممکن است عوارض جانبی آن‌ها بسته به نوع برند و کیفیت تولید متفاوت باشد.
عوارض جانبی PrEP-Generic:
- مشکلات گوارشی: داروهای جنریک نیز ممکن است عوارض گوارشی مشابه Truvada® و Descovy® ایجاد کنند، شامل تهوع، اسهال و ناراحتی معده. برخی از مصرف‌کنندگان داروهای جنریک ممکن است این عوارض را بیشتر از داروهای اصلی تجربه کنند.
- کاهش عملکرد کلیه‌ها: همانند نسخه‌های اصلی، داروهای جنریک نیز ممکن است منجر به مشکلات کلیوی شوند، بنابراین آزمایش عملکرد کلیه برای این داروها نیز توصیه می‌شود.
- کاهش تراکم استخوان: عوارض مرتبط با کاهش تراکم استخوان‌ها در داروهای جنریک نیز مشابه نسخه‌های اصلی است. با این حال، اطلاعات کمتری در مورد فرمولاسیون‌های جنریک در مقایسه با برندهای شناخته‌شده وجود دارد.
- عوارض کبدی: در برخی از موارد، داروهای جنریک ممکن است بیشتر از داروهای اصلی باعث افزایش آنزیم‌های کبدی شوند، اما این مشکل به ندرت گزارش شده است.
PReP – Generic Tenofovir Disoproxil Fumarate + Emtricitabine
برخی از نسخه‌های جنریک PrEP ممکن است فقط شامل تنوفوویر دیسپرواکسیل فومارات و امترسیتابین باشند، مشابه ترکیب Truvada®. در این موارد، عوارض جانبی بیشتر مشابه همان داروی اصلی خواهد بود.
عوارض جانبی نسخه‌های جنریک مشابه Truvada®:
- مشکلات گوارشی: تهوع، اسهال و درد معده از شایع‌ترین مشکلات گوارشی هستند.
- کاهش عملکرد کلیه‌ها: این داروها نیز ممکن است موجب تغییرات در عملکرد کلیه‌ها شوند.
- کاهش تراکم استخوان: عوارض کاهش تراکم استخوان مشابه Truvada® خواهد بود.
نکات مهم در مصرف PrEP
مشورت با پزشک
قبل از شروع درمان با PrEP، مهم است که با پزشک خود مشورت کنید تا اطمینان حاصل کنید که این دارو برای شما مناسب است. پزشک ممکن است آزمایشاتی را برای بررسی وضعیت سلامت کلیه‌ها، کبد، و دیگر پارامترهای سلامت شما انجام دهد.
پیگیری منظم
برای جلوگیری از عوارض جدی، پیگیری منظم با پزشک ضروری است. این پیگیری‌ها شامل آزمایش‌های دوره‌ای عملکرد کلیه‌ها، کبد و تراکم استخوان می‌شود.
مصرف منظم
برای به‌دست آوردن بهترین نتیجه از PrEP، مصرف منظم و مطابق با دستور پزشک ضروری است. نادیده گرفتن مصرف می‌تواند کارآیی دارو را کاهش دهد و احتمال ابتلا به HIV را افزایش دهد.
نتیجه‌گیری
قرص پیشگیری از ایدز (PrEP) یک راهکار موثر برای کاهش خطر ابتلا به HIV است، اما مانند هر دارویی، مصرف آن ممکن است با عوارض جانبی همراه باشد.
مشکلات گوارشی، تغییرات در عملکرد کلیه‌ها و کاهش تراکم استخوان‌ها از جمله عوارض شایع هستند. با این حال، در صورت استفاده صحیح و تحت نظر پزشک، خطرات این دارو به حداقل می‌رسد. مشورت با پزشک و انجام آزمایش‌های منظم از جمله راه‌های کلیدی برای مدیریت این عوارض است.
بهتر است در مورد این بیماری احتیاط لازم را انجام بدهید و بصورت دوره ای از رپید تست استفاده کنید تا هر چه زودتر در صورت ابتلا مصرق دارو را شروع کنید
سؤالات متداول درباره قرص پیشگیری از ایدز
آیا PrEP برای همه مناسب است؟
خیر، PrEP فقط برای افرادی که در معرض خطر بالای ابتلا به HIV هستند، توصیه می‌شود.
آیا PrEP از سایر بیماری‌های مقاربتی جلوگیری می‌کند؟
خیر، PrEP فقط از HIV پیشگیری می‌کند. برای جلوگیری از سایر بیماری‌های مقاربتی، استفاده از کاندوم ضروری است.
عوارض PrEP چقدر طول می‌کشد؟
عوارض جانبی معمولاً در چند هفته اول مصرف رخ می‌دهند و پس از آن کاهش می‌یابند.
منابع:
- Grant, R. M., et al. (2010). “Pre-exposure chemoprophylaxis for HIV prevention in men who have sex with men.” New England Journal of Medicine, 363(27), 2587-2599.
- Baeten, J. M., et al. (2016). “PrEP for HIV prevention in women.” New England Journal of Medicine, 375(9), 842-852.
- Mayer, K. H., et al. (2014). “HIV preexposure prophylaxis: a review of current data and future directions.” Clinical Infectious Diseases, 58(8), 1264-1272.
