تست تحمل گلوکز در بارداری

تست  تحمل گلوکز در بارداری یا آزمایش تحمل گلوکز حاملگی کنترل میزان قند موجود در خون را بعد از صرف وعده غذایی مورد ارزیابی قرار می دهد جهت تشخیص دیابت بارداری مورد بررسی قرار می گیرد .

گلوکز در گیاهان ساخته می شود و به صورت غذا به بدن ما می رسد، در ما گردش می کند و به عنوان سوخت اصلی سلولها مصرف می شود.
سلولهای جانوری گلوکز را به صورت گلیکوژن ذخیره می کنند .گلیکوژن به نشاسته شباهت زیادی دارد.

گلیکوژن در بدن ما به صورت ذره هایی در سلول جگر و ماهیچه ای ذخیره می شود و در صورت نیاز به گلوکز تجزیه می شود.
گلیکوژنی که در غذاهای جانوری وجود دارد ، در دستگاه گوارش ما به گلوکز هیدرولیز می شود.

گلوکز قندی است که از شکسته شدن کربوهیدرات های موجود در مواد غذایی به دست می آید. نان ، برنج ، ماکارانی و … سررشار از کربوهیدرات می باشند .

تعدادی از گلوکز برای تولید انرژی بدنی مصرف شده و مابقی آن ذخیره می شود.
میزان قند خون توسط هورمون انسولین و گلوکاگون تنظیم می گردد ، که از پانکراس (لوزالمعده) ترشح می شود.

اگر میزان قند بالا باشد ، پانکراس انسولین بیشتری برای جذب قند و ذخیره سازی آن ترشح می کند.
وهمچنان اگر این میزان کم باشد پانکراس هورمون گلوکاگون را برای آزادسازی قندهای ذخیره شده و ریختن آن به جریان خون ترشح می کند.

تمامی این اعمال جهت تعادل بدن صورت می گیرد.
اگر در این تعادل اخنلال ایجاد شود فرد دچار مشکل می شود .

آزمایش تحمل گلوکز در چند هفتگی انجام می شود ؟

طبق رفرنس های جهانی نیازی نیست که آزمایش تحمل گلوکز یا همان ogtt برای همه مادران باردار انجام شود . این آزمایش فقط برای موارد بارداری های پر خطر لازم است انجام شود . اما در ایران به دلیل وجود ژن دیابت ، تست تحمل گلوکز از آزمایش های روتین بارداری می باشد که در سن 24 تا 28 هفتگی در همه بارداران به جز افرادی که مبتلا به دیابت می باشند انجام می شود .

آزمایش تحمل گلوکز یا OGTT به منظور بررسی دیابت بارداری تجویز می گردد.

هدف از انجام آزمایش OGTT :

در زمان بارداری به دلیل تغییرات هورمونی مقاومت به انسولین افزایش می یابد و دیابت حاملگی ایجاد می شود.
در این زمان سطح قند خون فرد بدون سابقه دیابت در دوران بارداری افزایش می یابد.

دیابت بارداری خطر ابتلا به مسمومیت بارداری یا پره اکلامپسی ، افسردگی و نیاز به سزارین را بالا می برد .

نوزادان متولد شده از مادران مبتلا به دیابت نیز در معرض خطر ماکروزومی یا بزرگی بیش از حد ، افت قند خون پس از تولد و زردی هستند .
اگر دیابت بارداری کنترل و درمان نشود ، می تواند موجب مرگ جنین داخل رحم گردد.
همانطور که بیماری دیابت بارداری به ندرت علایمی را بروز می دهد، تنها راه برای تشخیص انجام آزمایش است.

OGTT جهت شناسایی زنان بارداری که به دلیل مشکلات ، نیاز به آزمایشات بیشتری دارند.

اگر آزمایش غربالگری مثبت شد، نیاز به انجام OGTT دارید که آزمایشی طولانی تر و قطعی تر است ، و با اطمینان کامل نشان می دهد که آیا فرد مبتلا به دیابت بارداری هست یا خیر.
در صورتی که آزمایش ادرار که به طور معمول انجام می شود ، نشان دهنده وجود مقداری قند اضافی باشد یا خطر بالایی برای ابتلا به دیابت وجود داشته باشد

ممکن است پزشک از فرد بخواهد که قبل از هفته 24 بارداری ، غربالگری را انجام دهد.
اگر نتایج آزمایش طبیعی بود ، غربالگری در هفته های 28- 24 بارداری تکرار خواهد شد.

اگرچه در صورتی که پیش از بارداری ابتلا به دیابت تشخیص داده شود نیاز به انجام غربالگری OGTT نمی باشد، و فرد باید جهت کنترل آن در دوران بارداری از پزشک کمک بگیرد. زیرا در این تست به فرد شربت قند داده می شود و اگر کسی مبتلا به دیابت باشد و این موضوع تشخیص قطعی شود باید از دادن شربت قند به مادر باردار خودداری کنیم .

نحوه آزمایشOGTT یا تست  تحمل گلوکز

در آزمایش تحمل گلوکز (OGTT) فرد بایدحداقل هشت ساعت ناشتا باشد.

به طور معمول از فرد خواسته می شود که شب قبل از آزمایش دیر وقت شام را میل کند و بعد آن ممکن است گفته شود از خوردن ونوشیدن هر چیزی به جز مقدار کمی آب اجتناب کند.

بهتر است صبح روز بعد قبل از هر کاری این آزمایش انجام شود.

در روز آزمایش ابتدا یک نمونه خون جهت اندازه گیری قند خون ناشتا گرفته شده و پس از آن محلولی حاوی 100 گرم گلوکز خوراکی به فرد داده می شود.
در این زمان در مدت سه ساعت ، سه نمونه خون به صورت هر ساعت یک بار ، از بازو گرفته می شود. تا خون مورد آزمایش قرار گیرد.

همانطور که آزمایش سه ساعت طول می کشد ، نیاز به چیزی خواهید داشت که سرتان را با آن گرم کنید.
زیرا ، در مدت تهیه نمونه خون باید در اتاق انتظار بنشیند.

همیشه یک خوردنی همراه داشته باشید ، تا بعد از دریافت آخرین نمونه ، میل نمایید.
گاهی اوقات پزشکان از همان اول آزمایش تحمل گلوکز دو ساعته را در خواست می کنند.

این آزمایش مانند آزمایش تحمل گلوکز سه ساعت است ،

با این تفاوت که محلول گلوکز خوراکی حاوی 75 گرم گلوکز است و نمونه در مدت دو ساعت گرفته می شود. در دوران بارداری به طور رایج از تست تحمل 75 گرم گلوکز استفاده می شود .

این نوع غربالگری در یک مرحله انجام می گیرد و نتیجه آن قطعی است.
برخی از خانم های باردار پس از نوشیدن محلول گلوکز ، حالت تهوع پیدا می کنند وحتی گاهی استفراغ می کنند .

در این اینصورت ممکن است خوردن چیزی چند ساعت قبل از آزمایش این حالت را رفع کند و یا آزمایش در روز دیگری تکرار شود. اگر واقعا مادر نتواند حس تهوع و استفراغ خود را کنترل کند تست GCT انجام می شود که در آن نیاز به ناشتایی ندارد و 50 گرم گلوکز با مادر باردار داده می شود سپس نمونه خون جهت آزمایش گرفته می شود .

عدد نرمال آزمایش گلوکز بارداری

همانطور که گفته شد در دوران بارداری به صورت روتین از تست تحمل 75گلوکز استفاده می شود  . در برگه پاسخ دهی ما 3 عدد متفاوت را مشاهده می کنیم .

اولین عدد قند خون ناشتا می باشد که باعلامت اختصاری FBS نشان داده شده است . عدد مورد قبول در دوران بارداری 92 و کمتر از آن می باشد  . اگرچه در رفرنس های جهانی عدد 95 را ذکر کرده اند اما به دلیل وجود ژن دیابت در ایران ، برای مادران باردار ایرانی حساسیت تشخیص را کمی بالاتر بردند .

دومین عدد مربوط به قند خون یک ساعت بعد از صرف شربت می باشد که معمولا با علامت اختصاری 1h نشان داده می شود . عدد مورد قبول برای دوران بارداری 180 و کمتر از آن است . این عدد در ایران با رفرنس های جهانی یکسان است .

سومین عدد مربوط به قند خون دو ساعت بعد از صرف شربت می باشد که معمولا با علامت اختصاری 2h نشان داده می شود . عدد مورد قبول برای دوران بارداری 153 و کمتر از آن است . این عدد در ایران با رفرنس های جهانی یکسان است .

اگر حتی یکی از عدد ذکر شده خارج از محدوده باشد تشخیص دیابت بارداری می باشد و باید جهت کنترل و درمان آن اقدامات بیشتری صورت بگیرد تا عوارض نداشته باشد .

تفسیر آزمایش قند بارداری

آزمایش قند بارداری تست متفاوتی نسبت به تحمل گلوکز می باشد . این آزمایش که در هفته 6 تا 10 بارداری باید انجام شود تنها یک مرحله بعد از هشت ساعت کامل ناشتایی می باشد .

ضروری است تمامی مادران باردار هر زمان که متوجه باردرای خود شدند این آزمایش را انجام دهند .

حد مورد قبول قند خون ناشتا که با علامت اختصاری FBS  نشان داده شده است در اوایل بارداری92 و کمتر از آن می باشد .

محدوده 93 تا 125 نشان دهنده مرحله پره دیابت است . در این زمانمادر باردار توسط کارشناس تغذیه تحت رژیم قرار می گیرد سپس بعد از گذشت 2 هفته ، تست تحمل 75 گرم گلوکز را انجام می دهد و بر طبق جواب این آزمایش تشخیص قطعی ارائه می گردد .

اگر نتیجه تست بالاتر از 126 باشد تشخیص قطعی دیابت داده می شود که 2 حالت مختلف دارد . یا مادر باردار از قبل از بارداری دچار دیابت بوده که به آن دیابت آشکار می گویند . یا قبا از بارداری قند خون نرمال می باشد و در دوران بارداری نتیجه تست مختل است که به آن دیابت بارداری می گویند .

قند بارداری چند باشه خطرناک است ؟

به طور کلی حتی در افراد دیابتی ضروری است قند خون را با رژیم ، دارو و انسولین کنترل کنیم و آن را زیر 125 نگه داریم . عدم کنترل قند در دوران بارداری عوارض جبران ناپذیری دارد که به راحتی با کنترل قند و قرار گرفتن تحت درمان می توان از بروز آن ها جلوگیری کرد .

عوارض دیابت بارداری

افزایش وزن جنین یا همان ماکروزومی ، افزایش احتمال مرگ جنین داخل رحم در اواخر بارداری ، افزایش احتمال بروز زایمان سخت و دیستوشی شانه حین زایمان طبیعی و افزایش احتمال زایمان سزارین فقط بخشی از عوارض عدم کنترل قند می باشد

علائم دیابت بارداری

در بسیاری از مواقع این بیماری کاملا بدون علامت است یا علائم آن با موارد ایجاد شده در حاملگی هم پوشانی دارد به همین دلیل تشخیص قطعی آن فقز با انجام آزمایش امکان پذیر است . به همین دلیل ضروری است تمامی مادران باردار هم در اوایل بارداری هم در 24 تا 28 هفته بارداری آزمایش دیابت دهند . اما می توان از علائم دیابت بارداری به موارد زیر اشاره کرد :

• پرنوشی
• پر ادراری
• تمایل به مصرف مواد غذایی شیرین
• بوی قند در ادرار
• دفع قند از ادرار  که با تهیه نوار ادرار بهار افشان از فروشگاه رپید تست  می توان در منزل این مورد را بررسی کرد .

غذاهای ممنوع در دیابت بارداری

مادران باردار مبتلا به دیابت بارداری مجاز نیستند هر غذایی را به هر مقداری که دوست دارند مصرف کنند . تغذیه آن ها دقیقا باید مطابق رژیم ارائه شده توسط کارشناس تغدیه باشد و از مصرف مواد غذایی خیلی شیرین مثل انوا کیک ها ريال شیرینی ، بستنی ، شربت و … خودداری کنند .

همچنین در مصرف انواع کربوهیدرات مانند نان ، یرنج ، ماکارانی و …. لازم است جوانب احتیاط را رعایت کرده و دقیقا مطابق دستور غذایی آن ها را مصرف کنند .

میوه هایی با قند بسیار بالا نیز باید در حد اعتدال استفاده گردد .