واکسن کزاز در بارداری

تزریق واکسن کزاز در دوران بارداری بسیار مهم است و می‌تواند به محافظت از مادر و نوزاد در برابر عفونت کزاز کمک کند. کزاز یک عفونت باکتریایی شدید است که می‌تواند باعث مشکلات جدی شود، اما با واکسیناسیون قابل پیشگیری است. برای تشخیص بارداری می توانید کاست های بارداری را از فروشگاه رپید تست تهیه کنید .

واکسیناسیون علیه بیماری کزاز در ایران

در ایران کودکان دو ماهه چهار ماهه و شش ماهه علیه بیماری کزاز تحت عنوان واکسنی که پنجگانه نامیده می‌شود و ۵ آنتی بادی علیه بیماری را در بر دارد ایمنی ایجاد می‌کند.

بعد از این سه دوره واکسن ، در سن ۱۸ ماهگی و ۶ سالگی مجدداً علیه بیماری کزاز تحت عنوان واکسنی که ثلاث یا سه گانه نامیده می‌شود و سه بیماری دیفتری، کزاز و سیاه سرفه را در بر دارد واکسینه می‌شوند.

سن بعدی واکسیناسیون علیه کزاز در سن ۱۵ سالگی و قبل از ورود به کلاس دهم می‌باشد که با واکسن دوگانه که دی تی نامیده می‌شود و علیه بیماری کزاز و دیفتری ،ایمنی ایجاد می‌کند  واج و بارداری که در ابتدای امر توضیح داده شد وجود دارد و مصونیت علیه بیماری کزاز ایجاد می‌شودو

زمان مناسب برای تزریق واکسن کزاز در بارداری

واکسن کزاز از ابتدای مراحل بارداری قابل تزریق است اما گلدن تایم یا بهترین سن بارداری برای تزریق آن بین ۲۷ هفته تا ۳۶ هفته بارداری می‌باشد
همچنین توصیه می‌شود که دو هفته قبل از اختتام بارداری این واکسن تزریق نشود و تزریق واکسن را برای بعد از زایمان موکول کند.

– اگر زنی در دوران بارداری خود واکسن کزاز دریافت نکرده باشد، باید در اولین فرصت بعد از زایمان واکسینه شود تا در بارداری‌های آینده و همچنین به نوزاد خود آنتی‌بادی‌های لازم را منتقل کند.

– زنانی که در معرض خطر بالای ابتلا به کزاز هستند (مثلاً به دلیل زخم‌های عمیق یا آلودگی با خاک) باید حتی قبل از هفته 27 بارداری واکسینه شوند.

عوارض جانبی واکسن کزاز در بارداری

واکسن کزاز به طور کلی ایمن است و عوارض جانبی جدی نادر هستند و عموما مشکل حادی ایجاد نمی کنند . اما مانند سایر وتاکسن ها ممکن است باعث بروز عوارض جانبی خفیفی شوند که با مراقبت های معمول ، سریعا فرد واکسینه شده رو به بهبود می رود.عوارض جانبی معمولاً خفیف و به شرح زیر می باشند:

• درد در محل تزریق
• تب خفیف
• خستگی

سد های غربالگری تزریق واکسن کزاز

در ایران چند سد غربالگری برای تزریق واکسن کزاز موجود است .

_این واکسن در سن ۱۵ سالگی برای ورود به کلاس دهم ه دانش آموزان تزریق می‌گردد هر ۱۰ سال یک بار نیز مجدداً باید تزریق شود تا تاثیر خود را بر بدن اعمال کند و از بروز کزاز در بدن فرد باردار و نوزاد فرد جلوگیری گردد

-دومین سد غربالگری حین ازدواج می‌باشد به طوری که اگر فردی در زمان ازدواج در سنین بالای ۲۵ سال قرار دارد و بیش از ۱۰ سال از تزریق واکسن کزاز آنها گذشته است در حین انجام آزمایشات ازدواج و برگزاری کلاس‌ها واکسن کزوز توسط مراکز بهداشتی به فرد مذکور تزریق می‌گردد.

_سومین سد غربالگری در حین بارداری می‌باشد به طوری که اگر شما برای مراقبت‌های پریناتال یا حین بارداری به هر ماما یا  متخصص زنان در بخش خصوصی و دولتی مراجعه کنید، از شما راجع به سوابق واکسیناسیون می‌پرسند و بر طبق سن و تاریخ آخرین واکسنتان توصیه‌های لازم در خصوص تزریق واکسن انجام می‌شود.
به طوری که اگر ۱۰ سال از تزریق آخرین واکسن شما گذشته باشد یا حتی شما به یاد نیاورید که کی واکسن تزریق کردید تزریق واکسن کزاز به  شما ضروری است.

کزاز چیست؟

بیماری کزاز یک بیماری عفونی حاد است که توسط باکتری کلستریدیوم تتانی ایجاد می‌شود.
هاگ‌های این باکتری در اکثر محیط اطراف ما به ویژه در خاک و خاکستر، در مدفوع انسان و حیوان و در سطح وسایل زنگ زده مثل میخ سیم سوزن یافت می‌شود.

این هاگ‌ها بسیار مقاوم در برابر گرما و وسایل ضدعفونی کننده هستند و حتی می‌توانند تا سال‌ها زنده بمانند.
هر انسانی می‌تواند به بیماری کزاز مبتلا شود اما این بیماری در زنان باردار و نوزادان تازه متولد شده بسیار شایع و جدی می باشد.
نترسید این بیماری در زنان بارداری شایع است که که علیه این بیماری واکسینه نشده‌اند و یا از زمان واکسیناسیون آن ها بیش از 10 سال گذشته است .
وقتی مادری علیه بیماری کزاز واکسینه نشده است می‌تواند با احتمال بالایی این بیماری را دریافت کند و به نوزاد خود منتقل کند.

انواع کزاز

ابتلا به بیماری کزاز در دوره بارداری و ۶ هفته پس از زایمان که اصطلاحا دوره نفاس نامیده می‌شود کزاز مادر و ابتلای نوزاد در ۲۸ روز اول زندگی که همان دوران نوزادی هست کزاز نوزاد نامیده می‌شود.
کزاز مادر و نوزاد یک معضل بهداشتی بزرگ در سرتاسر جهان در مناطقی که سطح بهداشت آنها بسیار پایین است یا مناطق کم درآمد می‌باشد.
در این مناطق به علت پوشش پایین واکسیناسیون و همچنین شیوه‌های تولد نوزاد در منزل یا محیط‌ های آلوده که از ابزار غیر استریل برای بریدن بند ناف استفاده می‌کنند، یا با دست‌های آلوده زایمان را انجام می‌دهند یا نوزاد را بغل می‌کنند این بیماری شیوع بسیار بالایی دارد.

آمار ابتلا به کزاز

طبق گزارش سازمان جهانی بهداشت در سال ۲۰۱۸ تقریبا ۲۵ هزار نوزاد بر اثر ابتلا به بیماری کزاز جان خود را از دست دادند.
اما خبر خوب اینجاست که این تعداد کاهش ۹۷ درصدی نسبت به سال ۱۹۸۸ داشت. به طوری که در سال  ۱۹۸۸ حدود ۷۸۷ هزار نوزاد جان خود را در ماه اول زندگی بر اثر ابتلا به کزاز از دست دادند که رقم بسیار بالایی محسوب می شود.

علائم و تشخیص بیماری کزاز

کزاز هم مانند سایر بیماری‌ها یک دوره کمون دارد
دوره کمون، همان دوره نهفتگی است که در بیماری کزاز بین ۳ تا ۲۱ روز متغیر می باشد. اما در اکثر موارد بروز عفونت در عرض ۱۴ روز رخ می‌دهد .
در زمان بروز ، این باکتری می تواند موجب اسپاسم عضلات بدن گردد که این اسپاسم باعث بروز علائم زیر در بدن فرد مبتلا می‌شود. علائم به شرح زیر می‌باشد :

• گرفتگی فک یا ناتوانی در باز کردن دهان
• اسپاسم‌های عضلانی که اغلب در پشت و شکم و اندام‌های فرد مبتلا اتفاق می‌افتد
• اسپاسم‌های عضلانی دردناک و شدید ناگهانی که اغلب وسط صداهای ناگهانی ایجاد می‌شود
• مشکل در بلع
• تشنج
• سردرد
• تب و تعریق
• تغییرات در فشار خون فرد مبتلا یا تاکی کاردی که همان ضربان قلب سریع است
• در نوزادان کزاز اغلب با اسپاسم‌های عضلانی همراه است که موجب ناتوانی در بلع و مکیدن یا شیر دادن به نوزاد می‌شود و گریه بیش از حد نوزاد را به همراه دارد

طبق گزارش سازمان جهانی بهداشت نیاز به انجام آزمایش خاصی برای تایید کزاز نیست و تشخیص مبتنی بر علائم می‌باشد.
در مورد نوزادان تشخیص در نوزادانی اتفاق می‌افتد که تا دو روز اول زندگی توانایی گریه کردن و مکیدن شیر را دارند و کاملاً طبیعی هستند اما در بین روزهای ۳ تا ۲۸ زندگی این توانایی‌ها را از دست می‌دهند و دچار اسپاسم و سفتی عضلات می‌گردند.
در مورد بزرگسالان هم اثبات عضلات صورت نشانه‌های بروز کزاز است یا اسپاسم‌های دردناک به صورتی که فرد انگار می‌خندد. اگرچه این علائم متعاقب سابقه زخم در بدن می‌باشد.
اما حتی اگر بیمارانی باشند که این علائم را دارند و سابقه بروز زخم و آسیب را به یاد نیاورند باز هم تشخیص کزاز مطرح می‌شود.

درمان کزاز

کزاز یک اورژانس پزشکی است و حتماً باید در بیمارستان درمان شود .مراقبت فرد مبتلا در بیمارستان درمان فوری با داروی گلوبولین ایمنی کزاز انسانی تحت درمان قرار می گیرد .
مراقبت از زخم‌ها ، تجویز داروهای کنترل اسپاسم‌های عضلانی، آنتی بیوتیک‌ها و واکسن کزاز افرادی که از بروز کزاز جان سالم به در می‌برند از سایر اقدامات انجام شده برای مبتلایان به کزاز می باشد . در برابر بازماندگان افراد مبتلا به کزاز ضروری است  که علیه این بیماری واکسیناسیون انجام شود . زیرا این افراد  در برابر ابتلای دوباره به این بیماری مصونیت ندارند و ممکن است مجدداً مبتلا شوند.

منبع:

https://www.who.int/initiatives/maternal-and-neonatal-tetanus-elimination-(mnte)/the-strategies

https://www.acog.org/clinical/clinical-guidance/committee-opinion/articles/2017/09/update-on-immunization-and-pregnancy-tetanus-diphtheria-and-pertussis-vaccination